Haftalık Bülten 21 Ekim 2023

Jeopolitik gelişmelerin gölgesinde bir haftageride kalıyor

Geride bırakmakta olduğumuz haftada jeopolitik riskler öne çıktı. Bunun haricinde ABD’de perakende satış, sanayi üretimi ve kapasite kullanım oranlarının beklentilerin üzerinde kalmasıyla ekonomik aktivitenin yumuşak iniş senaryosuna göre hareket etmeye devam ettiği görüldü. Bunun yanında, haftalık işsizlik maaşı başvurularının da 200bin kişinin altında gelmesi istihdamın da bu senaryoyla uyumlu hareket ettiğini gösterdi. Diğer yandan, Fed Başkanı Powell’ın gerçekleştirdiği konuşmada Fed’in kasım PPK toplantısında faizleri sabit bırakacağına yönelik sinyaller USD’nin diğer para birimlerine karşı daha fazla değerlenmesinin önüne geçerkenemtiaları ise olumlu etkiledi.

Euro Bölgesinde (EB)ise ZEW beklenti endeksinin nisandan beri ilk defa pozitif seviyelere gelmesi ve eylül nihai TÜFE verisinin önceki sonuçlara paralel açıklanması, ekonomik aktivitede yılın son çeyreğinin önceki çeyreğe göre daha olumlu seyredebileceği ihtimalini ortaya koyuyor. Yine de bölgedeki hisse senedi piyasalarında daOrtadoğu’daki gerginliğin yansımaları görülüyor.

İngiltere’de ise TÜFE’nin eylülde özellikle hizmet ana grubundaki katılık kaynaklı yüksek seyrine devam etmesi İngiltere Merkez Bankası’nın yıl sonuna kadar faiz artırma ihtimalini güçlendirdi. Ancak İngiltere’de Bileşik PMI endeksinin son 2 aydır 50 eşik seviyesinin altında seyretmesi ve sanayi üretiminde de benzer emarelerin görülmesi ekonomik aktivitede yavaşlamaya ilişkin riskleri de barındırıyor. Özellikle hizmet sektörü PMI verisinin de 50 eşik seviyesinin altına gelmesi BoE’nin kararında önemli rol oynayacak.

Geçen haftayı %5,4 artışla kapatan altının bu hafta da ons bazında %2,6 artışla 1983 $/ons seviyesinde olduğunu görmekteyiz. Jeopolitik gerginliklerin sürüyor olması değerli metaldeki artışın devam etmesine yol açıyor. Diğer yandan, geçtiğimiz hafta altın ve gümüşten olumsuz ayrışan katalitik konvertör, takı, diş dolgu maddesi ve dizüstü bilgisayarlarda ile cep telefonlarındaki seramik kondansatörlerde kullanılan paladyum haftalık %3,5 değer kaybetmiş durumda. 2022 yılsonundan bugüne %38 değer yitiren değerli metalin küresel ekonomideki yavaşlama ve sıkı para politikalarının talep üzerinde yarattığı baskılar sonrası gerilemeye devamettiği görülüyor.

Küresel borsalarda görülen satış ise Avrupa ağırlıklı devam ediyor. Euro Stoxx600 endeksi haftalık %3,1 aşağıdayken, S&P500 endeksi dünkü kapanışa göre haftalık %1,2, vadeli endeksin fiyatlamasına göre ise %1,6 ekside bulunuyor. Fed Başkanı Powell’ın dün gerçekleştirdiği konuşmada 1 Kasım’daki PPK toplantısında faiz artırımını pas geçebileceklerine yönelik imada bulunması hisse senetlerindekiaşağı yönlü baskıyı sınırlayanunsur oldu.

Yurt içinde merkezi yönetim bütçe dengesi eylülde 129,2 milyar TL açık verirken, faiz dışı açık 58,5 milyar TL oldu. Böylece ocak-eylül dönemi bütçe açığı 512,6 milyar TL’ye, 12 aylık birikimli açık ise 610 milyar TL’ye ulaştı. Konut satışları eylülde yıllık %9,5 azalırken, yılınilk dokuz ayında düşüş %14,9 oldu.

Özel sektörün yurt dışından sağladığı kredi borcu ağustosta aylık 1,7 milyar $ azalışla 155,3 milyar $’a geriledi. Alt bileşenlerden reel sektörün borcu aylık 1,8 milyar $ azalışla 97,4 milyar $, bankaların borcu ise aylık 0,2 milyar $ artışla 48,8 milyar $ seviyesinde gerçekleşti. Kısa vadeli dış borç stoku ağustosta yıl sonuna göre %10,9 artışla 165,4 milyar $ oldu. Konut fiyat endeksi ise ağustosta aylık %5,5, yıllık %90,3 oranında arttı. Reel olarak ise %21,9 artış kaydetti. Uluslararası Yatırım Pozisyonu (UYP) verilerine göre, Türkiye’nin yurt dışı varlıkları ağustosta 2022 yıl sonuna göre %1,1 azalışla 305,1 milyar $, yükümlülükleri ise%2,6 azalışla 608,2 milyar $ olarak gerçekleşti.

Bugün açıklanan Piyasa Katılımcıları Anketi’ne (PKA) göre ekimde aylık TÜFE artışı beklentisi %4,3 oldu. Cari yılsonu TÜFE beklentisi ise %68,01’e yükseldi. Politika faizindeki artış beklentisi ise 350bps seviyesinde. Geleceğe yönelik enflasyon beklentilerindeki bozulma ise bu ankette de devam etti. Özellikle 5 yıl sonrasına ilişkin TÜFE beklentisi yıllık %11,76 ile tarihi en yüksek seviyesine ulaştı.

İmalat sanayiinde zayıf seyir devam ediyor

Euro Bölgesi PMI endeksi verileri 50 eşik seviye altındaki seyrini sürdürüyor; imalat sanayi PMI endeksi 43,4 (önceki: 43,5) seviyesinde gerçekleşirken, hizmet endeksi 48,7’ye (önceki: 47,9), bileşik endeks 47,2’ye (önceki:46,7) yükseldi. İmalat endeksi Haziran 2022’den beri, hizmet sektörü ise son iki aydır eşik seviye altında. Böylece özel sektör aktivitesi yılın 3. çeyreğinde talepteki azalmanın da etkisiyle daralma bölgesinde kaldı. Eylül ayında firmalar çalışan sayısını artırmaya devam etse de artış hızında görülen düşüş sürdü. Zayıf talep koşullarına rağmen girdi maliyetleri eylülde artmaya devam etti.

İmalat sanayiinde bir miktar iyileşme görüldü

Reel kesim güven endeksi, mevsimsellikten arındırılmış olarak eylüldeaylık 0,5 puan artışla 105,1 seviyesinde gerçekleşti. Endeks, çeyreksel bazda ise bir önceki çeyreğin 0,4 puan altında kaldı. Hizmet sektörü güven endeksi 113,0 ile Mart 2022’den bu yana en düşük seviyede gerçekleşti. İnşaat sektörü güven endeksi aylık 0,9 puan artışla 88,3’e yükselmekle birlikte uzun dönem ortalamasının altında kalmaya devam etti. Perakende sektörü güven endeksi ise 3,5 puan artışla önceki iki ayki düşüşü telafi etti. Kapasite kullanım oranı bir önceki aydaki taşıt sektörü kaynaklı geçici etkinin ortadan kalkmasının ardından temmuz ayıseviyesine(%76,9) geri döndü.

TCMB politika faizinde artırıma devam etmesi bekleniyor

TCMB, eylül ayında politika faizini 500 baz puan artışla %30’a yükseltti. Metinde yıl sonu enflasyonuna dair “tahmin bandının üst sınırına (%62) yakın seyir” iletişimi korundu. Ayrıca “Kurul, parasal sıkılaştırma adımlarının etkisiyle, dezenflasyonu 2024 yılında Rapor’daki patika ile uyumlu şekilde tesis etmekte kararlıdır” ifadesiyle 2024 sonu tahmin hedefine yönelik taahhüt güçlendirildi. %33 düzeyindeki 2024 yıl sonu enflasyon tahmini dikkate alındığında, politika faizinin ilk etapta %35 düzeyine yükseltilebileceği anlaşılıyor. Enflasyon beklentilerinin ve enflasyon eğiliminin seyri politika faizinin tepe noktası açısından belirleyici olacak. Piyasa beklentisi TCMB’nin politika faizini %35’eyükselteceği yönünde.

ECB’nin faizlerde bir değişikliğe gitmesi beklenmiyor

ECB eylül toplantısında kısa vadeli faiz oranlarını 25 bps artırdı. ECB, makro projeksiyonlarını da güncelledi. Büyüme tahminlerini 2023 yılı için %0,9'dan %0,7'ye, gelecek yıl için ise %1,5'ten %1'e revize etti. Enflasyon tahminleri ise 2023 için %5,4'ten %5,6'ya, gelecek yıl için ise %3'ten %3,2'ye yükseltildi. ECB Başkanı Lagarde veriye dayalı para politikası faizi kararlarının devam edeceğini vurguladı. Enflasyonun düşmeye devam ettiği ancak yine de uzun süre çok yüksek kalmasının beklendiği belirtildi. Ekonomik büyümeye yönelik riskler aşağı yönlü olarak görülürken para politikasının etkilerinin beklenenden daha güçlü olması veya Çin'deki yavaşlamanın devam etmesi nedeniyle dünya ekonomisinin zayıflaması halinde büyümeninyavaşlayabileceği vurgulandı.

PCE’nin yıllık bazda bir miktar azalması bekleniyor

ABD’de kişisel tüketim harcamaları enflasyonu (PCE) ağustosta aylık bazda yükselen enerji fiyatlarının etkisiyle %0,4 artarken, yıllık artış ise0,1 puan artışla %3,5 oldu. Gıda ve enerji hariç çekirdek PCE’deki aylık artış %0,1 ilebeklentilerin (%0,2) altında kalırken, yıllık artışise %4,3’ten %3,9’a geriledi. Powell’ın son para politikası toplantısında yaptığı konuşmada açıkladığı ağustos ayı çekirdek PCE tahminiyle uyumlu gerçekleşti. Petrol fiyatlarındaki yukarı yönlü seyir enflasyon üzerinde önemli bir risk unsuru olmaya devam ediyor. PCE’nin eylülde aylık%0,3, yıllık bazda ise%3,4 artış göstermesi bekleniyor.