Haftalık Bülten 25 Kasım 2023

Fed ve ECB’nin PPK toplantıtutanaklarının takipedildiği haftageride kalıyor…

Geride bırakmakta olduğumuz haftada yurt dışında Fed ve ECB’nin toplantı tutanakları ile İngiltere Maliye Bakanlığı’nın sonbahar öngörüleri takip edildi. Diğer yandan, ABD’de bugün açıklanacak kasım öncü PMI verileri öncesinde ikinci el konut satışları, dayanıklı mal siparişleri ve Michigan Üniversitesi Tüketici Eğilim Anketi sonuçları fiyatlamalara yön veren unsurlar olarak öne çıktı. Şükran Günü tatili nedeniyle kısa ABD haftasına nazaran Euro Bölgesi’nde (EB) ise Tüketici Güven Endeksi ve PMI kasım öncü verilerinde piyasa beklentilerinin ve ekim ayının üzerindeki gerçekleşmeler piyasa aktörlerinin kararlarında önemli oldu. İngiltere’de üç ayın ardından tekrar 50 eşik seviyesinin üzerinde gelen kasım ayı öncü bileşik PMI endeksi ve ekimde temmuzdaki -30 seviyesine gerileyen tüketici güven endeksinin kasımdatekrar -24’e yükselmesi piyasaları destekledi.

Fed’in PPK toplantısı metni uyarınca ABD'nin reel GSYİH’sinin 3Ç23’te güçlü şekilde arttığı vurgusunun yanında işgücü piyasası koşullarının, güçlü istihdam artışları ve düşük işsizlik oranı ile sıkı kalmaya devam ettiği belirtildi. TÜFE’nin ise yüksek seyretmeye devam ettiği ancak yavaşlamakta olduğu vurgusu hakimdi. İşgücü arz talep dengelenmesinde ise olumlu bir noktaya gelindiği görüldü. Ekonomik görünüme ilişkin öngörüler ise eylül toplantısındakine benzer bir seyir gösterdi. Özellikle ekonomik aktivitede iç tüketimin beklenenden güçlü seyri ile birlikte enflasyona yönelik beklentilerde yukarı yönlü belirsizliklerin artıyor oluşu toplantı tutanaklarında yer bulan önemli yorumlar arasındaydı. Tahvil getirilerinde son dönemde görülen artış hızının ise kredi koşullarında yarattığı baskı sebebiyle komite üyeleri politika faizinin mevcut seviyede kalmasının uygun olacağına karar verdi. Ancak dezenflasyon sürecinin önümüzdeki dönemde devam edip etmeyeceğine göre faiz artırım ihtimalinin halen masada oluşu, veriye dayalı karar alma stratejisinde herhangi bir değişiklik olmadığını ortaya koyuyor.

ECB’in PPK toplantısı metni uyarınca Euro Bölgesi (EB) ve küresel ekonomik aktiviteye ilişkin görünüm eylül toplantısında öngörülenden daha fazla zayıflığa işaret ediyor. Mevcut tahmin setlerinde ekonomik görünüme ilişkin tahminlerde 4Ç23 için eylül ayının altında kalınarak teknik resesyona girilebileceği ihtimalinden de söz edilmiş. PMI verilerinin 50 eşik seviyesinin altında gerçekleşiyor oluşlarının yanında ECB’nin öngördüğünden daha derin bir gerilemeye işaret ediyor oluşları ise verininaçıklayıcılığında sondönemde görülen zayıflık vurgusunu desteklemiştir. İşgücü piyasasında güçlü seyir görülse de bunun önümüzdeki dönemde devam etmeyeceğine yönelik sinyaller alınmakta. İşsizlik oranında hafif bir yükseliş ise yumuşak iniş senaryosuyla uyumluluk gösteriyor. Bunun ötesinde gerçekleşecek bir işsizlik oranı artışı ise ekonomik aktivitede daha büyük bir zayıflık anlamına gelecektir. Enflasyona ilişkin gelişmelerin ise eylül projeksiyonuna uyumlu seyrini sürdürmesi ve uzun dönem enflasyon hedefi olan %2’nin yukarı yönlü risklerle birlikte devam ediyor oluşu veriye dayalı yaklaşımın devam edeceğine işaret ediyor. İngiltere’de sonbahar projeksiyonlarının ve bileşik PMI öncü verisinin piyasa beklentilerin yukarısında ve genişleme bölgesinde gerçekleşmesi ise GBPEUR paritesinde haftalık bazda %0,8 değer kazanmasını destekleyen unsurlar oldu.

Yurt içinde merkezi yönetim toplam borç stoku ekim itibarıyla aylık %3,4 artışla 6.277 milyar TL oldu; borcun %35’ini TL cinsi, %65’ini ise döviz cinsi borçlar oluşturdu. Tüketici Güven Endeksi kasımda aylık 0,8 puan arttı ve 75,5 ile temmuzdan bu yana en yüksek seviyede gerçekleşti. TCMB politika faizini beklentilerin üzerinde 500 baz puan daha artırarak %40’a yükseltti. Böylelikle, hazirandan bu yana toplam artış 31,5 puana ulaştı. Karar metninden faiz artışlarının devam edeceği anlaşılırken, sıkılaştırma adımlarının hızının yavaşlayacağına ve yakında sona ereceğine dair vurgu dikkat çekiyor. Bu çerçevede, politika faizi ilave iki adımla %45’e ulaşabilir.

Bugün açıklanan İktisadi Yönelim Anketi ve Sektörel Güven Endeksi verileri, sıkılaştırma adımları sonrasında yurt içi talepte yavaşlama sinyallerinin biraz daha belirginleştiğine işaret ediyor. Sıkılaştırma adımlarına devam edilecek olmasıyla yavaşlamanın önümüzdeki dönemde güçlenmesi beklenebilir. Diğer taraftan, Kapasite Kullanım Oranı (m.a.) aylık bazda 0,7 puan artışla bu senenin en yüksek değeri olan %77,5’e yükseldi ve iç talepteki yavaşlamanın üretime henüz yansımadığına işaret etti.

İmalat sanayi yeniden daralma bölgesinde

Çin‘de imalat sanayi PMI endeksi eylül ayındaki 50,2 seviyesinden ekim ayında beklenmedik bir şekilde 49,5'e geriledi. Alt endekslerden; üretim 52,7’den 50,9'a, yeni siparişler 50,5’ten 49,5'e, yeni ihracat siparişleri ise 47,8'den 46,8'e geriledi. İstihdam endeksi sınırlı düşüşle 48 seviyesinde gerçekleşti. Hizmet ve inşaat sektörlerini kapsayan imalat dışı PMI endeksi ise bir önceki ayki 51,7 seviyesinden 50,6'ya geriledi. İmalat dışı sektörlerde inşaat sektörü gerilerken, hizmetler sektörü eşik değerin üzerinde seyretti. Çin’de imalat sanayi PMI endeksinin kasımda 49,6, hizmet endeksinin ise 51,1 seviyesinde gerçekleşmesi bekleniyor.

Üçüncü çeyrekte büyümede ivmelenme bekliyoruz

Ekonomi yılın ikinci çeyreğinde yıllık bazda %3,8, mevsimsellikten arındırılmış olarak ise çeyreklik bazda %3,5 büyüdü. Yıllık ve çeyreklik büyümede yurtiçi talep öncü olmaya devam ederken, net ihracatın büyümeye negatif katkısı güçlendi. Üçüncü çeyreğe ilişkin öncü verilerden sanayi üretimi arındırılmamış verilerle yıllık bazda %7,7 ile güçlü artış gösterdi. İhracat dolar bazında yıllık bazda ithalatın üzerinde yükseliş kaydetti. 3. çeyrekte hizmet gelirleri tarafında da olumlu eğilim sürdü. Bu veriler ışığında ekonominin yılın 3. çeyreğinde yıllık bazda%6,3büyüyeceğini tahminediyoruz.

PCE’de yıllık bazda kademeli düşüşün sürmesi bekleniyor

ABD’de kişisel tüketim harcamaları enflasyonu (PCE) ağustos ayının ardından eylülde de bir önceki aya göre %0,4 arttı. PCE yıllık bazda ise son üç aydır %3,4 artış gösteriyor. Fed'in yakından takip ettiği gıda ve enerji hariç çekirdek PCE ise ağustostaki aylık %0,1'lik büyümenin ardından eylülde %0,3 artış kaydetti. Böylece çekirdek enflasyon oranı yıllık bazda %3,8'den %3,7'ye geriledi; Mayıs 2021’den bu yana en düşük seviye. Eylül 2022'de çekirdek PCE yıllık %5,5 seviyesinde idi. Mal fiyatlarındaki aylık artışta yavaşlama görüldü; eylülde %0,2 arttı (ağustos: %0,8). Hizmet fiyatlarında ise ivmelenme görüldü; ağustosta aylık %0,2 artışın ardından eylülde artış %0,5 oldu. PCE’nin ekimdeaylık %0,1, yıllık bazda ise %3,1 artış göstermesi bekleniyor.

İmalat sanayi endeksi daralma bölgesinde kalmaya devam etti

ABD’de ISM imalat sanayi endeksi eylül ayındaki 49,0 seviyesinden ekimde 46,7’ye geriledi. Endeks Kasım 2022’den bu yana daralma bölgesinde bulunuyor. Alt endekslerden; yeni siparişler 49,2‘den 45,5’e gerilerken, üst üste 14. ayda da daralma bölgesinde kaldı. Üretim endeksi ise 52,5’ten 50,4’e gerilemekle birlikte eşik seviye üzerinde kalmaya devam etti. İstihdam endeksi 51,2‘den 46,8’e geriledi. Fiyat endeksi 1,3 puan artarak 45,1 seviyesinde gerçekleşmekle birlikte, eşik altında değer fiyat düşüşlerinin devam ettiğine işaret ediyor. İmalat endeksinin kasımda 47,7 seviyesinde gerçekleşmesi bekleniyor.

İmalat sanayinde talep kaynaklı yavaşlama görülüyor

İstanbul Sanayi Odası Türkiyeİmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI) ekimayında 1,2 puan azalışla 48,4’e geriledi; Aralık 2022’den bu yana en düşük seviye. İmalat sanayiinde son 3 aydır gözlenen yavaşlamanın ekim ayında hızlanmasında, hem iç hem dış talepteki ivme kaybının belirginleşmesi ana belirleyici oldu. Yurt içindeki sıkılaştırma adımları, küresel ekonomik görünümdeki yavaşlama ve döviz kurundaki ılımlı seyrin neden olduğu reel değerlenme ile önümüzdeki dönemde imalat sanayiinde talep koşullarının zayıflaması beklenebilir.