HAFTALIK BÜLTEN - 8.07.2023

Borsalarda genel olarak satıcılı bir hafta geride kalıyor…

Geride bırakmakta olduğumuz haftada PMI ve ISM verileri takip edilirken, ABD tarafında istihdama yönelik verilerin de etkisi gözlendi. Özellikle bugün açıklanacak Tarım Dışı İstihdam (TDİ) verisi öncesinde ABD’de gelen ADP özel sektör istihdam raporu ve JOLTS raporlarında istihdam piyasasının hala güçlü seyrediyor oluşuna yönelik sinyaller Fed’in 26 Temmuz’da gerçekleştireceği PPK toplantısı öncesinde faiz artırımına yönelik elini güçlendiren unsurlar arasında yer alıyor. Diğer yandan bu hafta açıklanan haziran ayına ait Fed’in PPK tutanaklarındaki şahin tonlama da hisse senedi piyasalarında satış baskısı yaratan unsurlar arasında yer aldı.
Euro Bölgesinde (EB) hem imalat sanayi hem de hizmet sektörü PMI verilerinde gerçekleşen hız kaybı neticesinde bileşik endeksin 49,9 ile 6 ayın en düşük seviyesine gelmesi ve 50 eşik seviyesinin altında kalması EB hisse senedi piyasalarındaki satışın daha da derinleşmesine yol açtı. Bölge ülkelerinden İtalya’nın bileşik PMI endeksinin 49,7 ile 6 ayın en düşük, Fransa’nın ise 47,2 ile 28 ayın en düşük seviyesinde gelmesi Stoxx600 endeksini de aşağı yönlü baskıladı. Almanya’nın bileşik PMI endeksinin 50,6 ile 5 ayın en düşük seviyesinde bulunmasına rağmen halen genişleme sinyalleri vermesi ise DAX endeksinin Stoxx600 endeksine göre görece daha az değer kaybına yol açtı (Grafik 2). Yazının yayına hazırlandığı saatlerde özellikle 29 Eylül 2022’de gördükleri kısa vadeli diplerine kıyasla Stoxx600’ün %16,3, DAX’ın ise %29,5 yükseldiği görülüyor.
ABD verilerinin güçlü gelmeye devam ediyor oluşu bir yandan Fed’in faiz artırım ihtimalini kuvvetlendirirken, piyasalara da oynaklık getirdi. S&P500’ün oynaklığını ölçen VIX endeksi 15,8, Nasdaq Bileşik endeksinin oynaklığını ölçen VXN ise 21,1 ile haziran başından beri en yüksek değerine ulaşırken borsalardaki risk endişelerinin arttığının diğer bir sinyalini vermiş oldu. Tahvil getirilerindeki oynaklığı fiyatlayan MOVE endeksi ise 134,6 ile yine haziran başından beri en yüksek seviyede bulunuyor. VIX, VXN ve MOVE endekslerininhaftalık artış yüzdeleri sırasıyla %16,2, %8,0 ve %21,7.
ABD enflasyonunun halen yüksek seviyelerde oluşu ve Fed’in bu aşamada şahin duruşundan ödün vermemesi değerli metaller üzerinde baskı unsuru oluşturuyor. Aşırı sıkı para politikası uygulanmasının resesyona sebep olabileceği algısı ABD’den gelen ISM verilerindeki seyir ile bir miktar geri plana atılınca altının haftalık bazda aşağı yönlü seyri de devam etmiş oldu. Mayıs başlarında geçtiğimiz yılın sonundan bugüne kadar (ytd) getirisini %12,4’e kadar artırmayı başaran altının ons fiyatındaki yazının yayına hazırlandığı sıralardaki ytd getiri %5’lere kadar geriledi. Dolar endeksinin (DXY) 103 seviyesinin üzerinde seyretmesi ve tahvil getirilerinde son 2 haftada görülen sert artışlar altının aşağı yönde baskılanmasında diğer önemli etmenler olarak karşımıza çıkıyor.
Yurt içinde PMI endeksi son üç aydır 51,5 ile yatay seyrederken, imalat sanayiinde genişlemenin sürdüğüne işaret etti. PMI verileri talepteki iyileşmeye bağlı olarak üretimin artmaya devam ettiğini gösteriyor. Ticaret Bakanlığı tarafından açıklanan haziran ayı geçici dış ticaret istatistiklerine göre, dış ticaret açığı 5,4 milyar $ seviyesinde gerçekleşti. Finansal kesim dışındaki firmaların net döviz açık pozisyonu nisanda aylık 6,5 milyar $ azalarak 85,6milyar $’a geriledi. Yurt içinde yıllık enflasyonda baz etkisiyle düşüş sürdü. TÜFE, haziranda aylık %3,92, yıllık %38,2 arttı. Çekirdek enflasyon göstergelerinden B endeksi yıllık enflasyonu 1,1 puan azalışla %46,6, C endeksi ise 0,7 puan artışla %47,3 oldu. Çekirdek enflasyon göstergeleri hem temel mallar hem hizmetlerdeki artıştan olumsuz etkilenirken, işlenmiş gıda yıllık enflasyonundaki düşüş B endeksi yıllık enflasyonunun gerilemesini sağladı. Yİ-ÜFE aylık bazda %6,5 artarken, yıllık üretici enflasyonu baz etkisiyle %40,8’den %40,4’e geriledi. Reel efektif döviz kuru haziran ayında 58,07’den 51,52’ye geriledi.

Çin’de üretici fiyat enflasyonunda daralma devamediyor

Çin‘de tüketici fiyatları, nisandaki yıllık %0,1'lik artışın ardından mayısta yıllık %0,2 arttı. Gıda ve enerji hariç çekirdek enflasyon yıllık %0,6 yükseldi. Gıda fiyatları, nisandaki %0,4 artışın ardından mayısta yıllık %1,0 yükseldi. Hükümetin yılsonu enflasyon tahmini %3 seviyesinde. Üretici fiyat enflasyonu ise son sekiz aydır daralma gösteriyor. ÜFE, nisanda yıllık %3,6 düşüşün ardından mayısta da %4,6 daraldı. Emtia fiyatlarının geçtiğimiz yıla göre düşmesi ve zayıf endüstriyel mal talebi kaynaklı düşüş gösteriyor. TÜFE’nin haziranda yıllık %0,2 artması, ÜFE’nin ise %5,0 düşüş göstermesi bekleniyor.

Cari açık yüksek seyretmeye devam etti

Cari işlemler dengesi, nisan ayında 5,4 milyar $ açık verdi. Böylelikle 12 aylık birikimli cari açık 54,9 milyar $’dan 57,8 milyar $’a yükseldi. Altın ve enerji ithalatının olumsuz etkileri azalmaya devam etse de, reel kurdaki birikimli değerlenme ve bireysel kredilerdeki güçlü ivmenin çekirdek (altın ve enerji hariç) dış açığı yükseltmesi cari açığın bozulmasına neden oluyor. Hizmet kalemine nette 2,9 milyar $ giriş oldu. Mayısta ihracat yıllık %14,4, ithalat %15,5 arttı. Bunun neticesinde dış denge 12,5 milyar $ açık verdi. Kültür ve Turizm Bakanlığı verisine göre yabancı turist sayısı ise yıllık %16 arttı. Bu veriler ışığında cari dengenin 8,4 milyar $ açık vereceğini tahmin ediyoruz.

Sanayi üretiminde toparlanma bekleniyor

Sanayi üretim endeksi (SÜE) mevsimsellikten arındırılmış olarak nisanda aylık bazda %0,9 daraldı. Yıllık bazda daralma ise ramazan bayramının mayıstan nisana kaymasının neden olduğu takvim etkisiyle %9,8 oldu. Takvim etkisinden arındırıldığında yıllık daralma %1,2 ile daha düşük gerçekleşti. Öncü göstergeler,sanayi üretiminde mayısta toparlanmaya işaret ediyor. PMI endeksi mevsimsellikten arındırılmış (m.a.) olarak Kapasite kullanım oranı (KKO, m.a.) mayısta 0,7 puan artışla %76,3’e yükselirken, tarihsel ortalamalarına da geri döndü. Reel kesim güven endeksi, mayısta 105,1 ile yatay seyretti. Mayıs ayında ihracatta artış görüldü. Elektrik tüketimi de (m.a.) mayısta artış gösterdi. Sanayi üretiminde de artış bekleniyor.

ABD’de enflasyonda kademeli düşüş sürüyor

ABD’de tüketici enflasyonu mayısta aylık bazda %0,1 arttı. Böylece yıllık artış nisanda %4,9 iken mayısta %4,0 ile Mart 2021’den bu yana en düşük seviyeye geriledi. Aylık bazda artışa en yüksek katkı barınma ve ikinci el otomobil&kamyon fiyatlarından geldi. Barınma fiyatları nisanda aylık %0,4, mayısta %0,6 artış gösterdi. Enerji fiyatları ise %5,6 düşüş gösterdi. Gıda fiyatları önceki iki aydaki yatay seyrin ardından mayısta %0,2 arttı. Gıda ve enerji fiyatları hariç tutulduğunda çekirdek enflasyon %0,4 artarken, yıllık artış %5,5’ten %5,3’e geriledi. Haziranda TÜFE’nin aylık bazda %0,3 artması ve yıllık artışın %3,1’e gerilemesi bekleniyor.

Enflasyon beklentilerinde bir miktar yükseliş görüldü

TCMB Haziran ayı Piyasa Katılımcıları Anketi’ne göre; 2023 yılsonu enflasyon beklentisi %37,2’den %38,6’ya, 12 ay sonrası enflasyon beklentisi %29,84’ten %30,65’e, 24 ay sonrası enflasyon beklentisi ise %17,7’den %18,1’e yükseldi. 5 yıl sonrası enflasyon beklentisi ise %8,22’den %8,07’ye düştü. Ortalama beklenti politika faizinin haziranda 910 bps artışla %17,6 3 ay sonra ise %21,7’ye yükseleceği yönünde. 2023 yılı büyüme beklentisi %3,7’den %3,8’e yükseldi. 2023 yılı cari açık beklentisindeki artış devam etti; 38,4 milyar $’dan 40,3 milyar $’a yükseldi.